KİTAP TANITIMLARIM 182.

 

“HER YÖNÜYLE ŞARAP” (Everything Wine Book) – Barbara Nowak, Beverly Wichman, Akılçelen Y., 318 s., 2. Baskı, 2022.

 

Şarap sever misiniz? Ben, özellikle kırmızılara bayılırım. Ama hepsine değil. Bazen bayılırım, bazen içtiğimde yüzümü ekşitirim. Hangi şarabı içtiğimiz önemli tabii ki. Bir de işin ekonomik kısmı var. Ergenlik çağlarımda her gün şişeden gırtlağıma bir “köpek öldüren” yuvarlardım. Sonraları şaraba olan ilgim arttıkça bütçe elverdiğince daha güzellerini, iyilerini içmeye, şarap kültürü hakkında bir şeyler öğrenmeye başladım. Üzüm çeşitleri, markalar, şarabın yanında giden mezeler vs. Sonra da düşündüm ki şu yarım yamalak bilgilerimi bir toparlayayım. Mesela benim kahveyle aram yoktur; kahve seven arkadaşlarım yörelerden, aromalardan bahsederler. Böyle bir kültür var. Şarap kültürüne de bir şarap sever olarak hâkim olmak lazım. Siz de apelasyon, maserasyon, tanen, asidite gibi terimleri duymuşsanız ama ne olduklarını tam bilmiyorsanız ve şarap hakkında bir şeyler öğrenmek istiyorsanız buyurun kitaba.

Kitap, ülkemizde ortalama bir kitap boyutu düşünüldüğünde yüksekliği değil ama eninin ölçüsü fazla, kare şeklinde. Doğru şarabı seçmek için bilmemiz gerekenler odağında yazılmış. Baştan sona okunabileceği gibi yalnızca bilgi edinilmek istenen konulardaki kısımlar da okunabilir. Ana başlık ve metinler dışında dört kategoride notlar var: “Şarabi gerçekler”, “Şişedeki mesaj”, “Tadımlık”, “Olgun konular” başlıklı bu notlar sırasıyla şarap gurularının notlarını, şarap danışmanının görüşlerini, tadım için öneri ve ipuçlarını, şarap sevenler için ilginç konuları kapsıyor. Önsöz’ün ardından “Şarapla ilgili 10 efsane”, “Teşekkür” ve “Giriş” bölümleri geliyor. Sonrasında 20 ana bölüm yer alıyor. “Şarapla ilgili 10 efsanede”, doğru bilinen bazı yanlışlar yer alıyor. “Yıllanmış şarap genç şaraptan daha iyidir.”, “Şarap ne kadar pahalıysa o kadar iyidir.” ,“Vidalı kapaklar ucuz şaraplarda bulunur.” gibi doğru zannettiğimiz 10 yanlışı, nedenleriyle birlikte okuyoruz.

İlk bölümde şarabın tarihi anlatılıyor. Sonraki bölümde ise sınıflandırmalar aktarılıyor. Kırmızı, Beyaz, Roze, köpüklü şaraplar, kuvvetlendirilmiş şaraplar, tatlı şaraplar vs. Üçüncü bölüm ise şarap çeşitleriyle ilgili. Bu bölümde üzümleri, üzüm yetiştiriciliği öğreniyoruz. Şarapların isimlendirilişi, etiketlerin nasıl okunması gerektiği aktarılıyor. Sonraki bölüm kara üzüm çeşitleri: Cabarnet Sauvignon, Merlot, Pinot Noir, Syrah/Shiraz, Sangiovese ve diğerleri…Benzer şekilde, beşinci bölümde de beyaz üzümler tanıtılıyor: Chardonnay, Sauvignon Blanc, Muscat, Riesling vs. Üzümler arasındaki farkları öğreniyoruz. Asidite (ekşilik), gövde, burunda ve damakta duyumsanan aromalar (notalar), alkol oranları vs. Hangi üzümlerde bunlar daha baskın veya düşük, varyetel (sepaj) ve kupaj nedir, tanen (gırtlakta hissedilen tüyümsü yapı) nedir, bunları öğreniyoruz. Tanenin üzüm kabuğundan kaynaklandığı için beyazlarda olmadığını, kırmızılarda olduğunu öğrendim mesela. Kırmızı şaraba esas rengini verenin üzüm kabukları olduğunu, beyazlar üretilirken kabukların ayrıldığını… Sonraki üç bölümde şarap üretim bölgeleri anlatılıyor. Şarap jargonunda Eski Dünya olarak anılan bölgeler (Fransa, İtalya, Almanya, Portekiz, İspanya, Avusturya), Yeni Dünya bölgeleri (Avustralya, Yemi Zelanda, Güney Afrika, Şili, Arjantin, Kanada ve diğer) ve ayrı bir bölüm olarak da ABD. Ülkemizden de kısaca bahsediliyor.

Daha sonra şarabın tadımının, tadının detayına inilen bölümler geliyor. Lezzetin fizyolojisi, uzmanların önerdiği şarap tadım teknikleri, dil hâkimiyeti ve bilinmesi gereken kavramlar, eleştirmenler vs. Kör tadım adı verilen bir teknikte, şarabın ağızda çalkalandıktan sonra yutulmadan tükürüldüğünü biliyor muydunuz? Kadehe ne kadar şarap koymalıyız, içerken neden kadehte şarabı sık sık çevirmeliyiz?  Akabindeki bölümde şarap ve yemek kısmı geliyor. Hangi şarapla hangi mezeler, yemekler gider; şarabın yemek yapımında kullanımı, uyumlu ve uyumsuz birlikteliklerden bahsediliyor. Ekşi, acı, tatlı ve tuzluların yanına uygun şaraplar tanıtılıyor. Elbette klasik ikili şarap ve peynir. Elimizdeki şaraba uygun peyniri nasıl seçeriz? Şarapla uyumlu olmayan yiyecekler (çikolata, ıspanak, yoğurt, enginar vs.).  Sonraki bölümde şarabın maliyetinden bahsediliyor. Üretim, ambalajlama ve dağıtım sisteminin nasıl işlediği anlatılıyor. İlerleyen bölümlerde şarap alışverişi, sunum, partiler ve restoranda şarap seçimi anlatılıyor. Uygun şarabı seçmek anlamında güzel bilgiler içeriyor.

On beşinci bölümde ise köpüklü şaraplar var. Şampanya ve köpüklü şarap aynı şey mi? Köpüklerin elde edilişi, şampanyanın tarihçesi, üzümler, şampanya seçimi, saklanması ve sunumu, köpüklü şarap kokteylleri hakkında bilgiler veriliyor. Sonraki bölümde de tatlı şaraplar ve kuvvetlendirilmiş şaraplar anlatılıyor. Asil küf, donmuş üzüm şarabı, kuvvetlendirme ve harmanlama nedir? Bunları öğreniyoruz. On yedinci bölümde evde şarap mahzeni oluşturmak anlatılıyor. Şarap mahzeni nasıl olmalı? Şarap koleksiyonuna nasıl başlanmalı? Zaman yönetimi stratejisi ve tercihler, mahzen yönetimi ve düzenlenmesi, açık arttırmalar, danışmanlar…

On sekizinci bölüm epey ilgi çekici. Şarap ve sağlık… Şarap ve diğer içkileri tüketmek sağlığa yararlı mı zararlı mı? Olumlu ve olumsuz etkileri neler? Araştırmalar ve bulgular nelere işaret ediyor? Şarabın içerdiği sağlıklı ve sağlıksız bileşenler, şarap ve kilo kaybı, şarabın vücuttaki yolculuğu, baş ağrısı, akşamdan kalmak, mor dişler, erkekler ve kadınlar arasındaki farklar… Sınırlı miktarda şarap tüketenlerin hiç tüketmeyen ve aşırı tüketenlere göre kalp-damar sorunları gibi bazı hastalıklara daha az yakalanma olasılıkları olduğunu biliyor muydunuz? Son iki bölüm ise şaraphane ziyaretlerini ve şarapla ilgili kaynakları içeriyor. Kitabın sonundaki ek kısımlar da ilgi çekici. Yabancı sözcüklerin okunuşu bölümü oldukça işime yaradı. Bundan sonra en sevdiğim üzüm olan Cabarnet Sauvignon’u doğru okuyacağım: ka-bar-NEY SO-vi-nyon… Ek-2’de ise terimler sözlüğü var. Bitiş, denge, maserasyon, someliye, vinifikasyon gibi terimleri tekrar hatırlıyoruz. En sonda da dizin yer alıyor.

Bazı bölümler ABD ile daha fazla ilgili olduğundan (şaraphane ziyaretleri, etkinlikler vs.) okunmadan geçilebilir. Onun dışında gerçekten şarap seven ve onun hakkında bir şeyler öğrenmek isteyen insanlar için çok fazla teknik detaya girilmeden herkesin anlayabileceği düzeyde güzel bilgiler içeren bir kitap. En önemlisi de satın alırken hangi şarabı seçeceğiniz konusunda daha bilinçli hale geleceksiniz. Zira içmekten keyif almayacağınız bir şaraba bir sürü para vermek de var gerçekten güzel ve ekonomik bir şarap keşfetmek de var. Örneğin ben ekşi tat sevmediğim için asiditesi yüksek olan Syrah/Shiraz üzümünden uzak duracağım. Kırmızılarda Cabarnet Sauvignon, Cabarnet Franc, Merlot, Sangiovese tercih edeceğim. Beyazlarla çok aram olmasa da ilk tercihim Chardonnay olacak. Zira narenciye notalarını fazla sevmediğimden, bu üzüm biraz daha yumuşak. Elbette ki marka ve rekolte de (şişeme yılı) önemli. Aynı bağda her yıl aynı hasat yapılamayabiliyor. Ayrıca aynı üzüm türü dünyanın her bölgesinde aynı şekilde yetişmiyor. İklim farkları etkili. Bunlar benim tercihlerim bir de… Unutmamalı ki herkesin damak zevki aynı değildir. Kitapta yer almasa da ülkemizde Elazığ yöresinde yetişen Öküzgözü üzümünü de severim. Geçenlerde de Nif bağlarından bir Sangiovese içtim, nefisti. Şarabın sonu yok, sürekli denemek, araştırmak lazım.  

Tüm “şarapçılara” kitabı öneririm. Ben şimdi Umurbey Vineyards’tan bir şişe 2020 rekolte, Cabarnet Sauvignon & Merlot kupajı kırmızı sek şarap açtım. Vegan etiketli…75 cl… Alkol oranı hacmen %13,9. Tekirdağ yöresinde imal edilmiş. Burunda karadut ve böğürtlen aromaları hissediliyor. Ağızda dolgun, zarif tanenli ve bitişinde meyveli. Izgara ve soslu etler, soğuk et çeşitleri ve makarnalar ile iyi gider. İdeal saklama ve servis sıcaklığı 15-20 °C…