KİTAP TANITIMLARIM 199.

“VOODOOLAR ARASINDA”  - Mary Alicia Owen ve Lefcadio Hearn, Laputa Y., 78 s., 1. Baskı, 2022.

 

Yayınevinin, “Araştırma-İnceleme” dizisi kapsamında yayımlanan kitap, iki yazardan ikişer makale/bildiri ve Hearn’den 3 kısa öykü/anekdot içeriyor. On dokuzuncu yüzyılın sonlarına doğru tarihleniyor yazılar. Kitabın topiği, Haiti’nin resmi dinlerinden biri de olan, Batı Afrika kökenli ruhçu-animist bir dini sistem ve dünya görüşü olan Voodoo. Büyüler, ritüeller içeren bu akımın, dönemindeki ABD’de bazı bölgelerdeki etkinliği ve yansımalarını irdeliyor yazılar. İçerik şöyle:

Mary A. Owen’dan; “Voodoolar Arasında” (Among the Voodoos) ve “Voodooculuk” (Voodooism),

Lefcadio Hearn’den ; “New Orleans Batıl İnançları” (New Orleans Superstitions), “Son Voodoo” (Last of the Voudoos) ve 3 öykü (Siyah Aşk Tanrısı, Beyazlar İçinde, Şeytanın Yakutu).

Afrika’dan Amerika kıtasına gelmiş/köle olarak getirilmiş insanların bölgeye taşımış olduğu Voodoo ve bu inancın takipçilerini, ABD’deki uygulamalarını irdeliyor Mary A. Owen, iki konferans bildirisinde. Voodoo nedir, ritüelleri neleri kapsar, conjurer, sorcerer, tılsımlar, sayılar, ormandaki uygulamalar, ayinler, içkiler, ateş dansları, kurban edilen hayvanlar nelerdir, Kral Alexander kimdir gibi soruların cevaplarını ilk bildiride bulabilirsiniz. Bazı büyülü karışımlar ve ayin cümleleri de öğrenecekleriniz arasında. İkinci bildiride olayın mitolojik kökenine iniliyor, güneş miti ve çıngıraklı yılan anlatılıyor. Kaplumbağanın neden buruşuk bir vücuda ve uzun ömre sahip olduğu, yılanın neden süründüğüyle ilgili mitler okuyoruz. Diğer bir mitte de balık kartalı ve eski toprak yer alıyor. Bunların voodooculuk ile bağlantısı, zihin geliştirme, hipnoz, ayinler-büyüler ve yine sayılar, bu bildiride bulacaklarımız.

Lefcadio Hearn aslında Yunanistan doğumlu ve hayatının bir kısmını Japonya’da geçirmiş, Japon kültürünü batıya tanıtmış bir yazar. Bende Japon öykü/masallarını derlediği “Kvaidan” isimli kitabı da mevcut, bunu da tanıtırım ileride umuyorum. Yazar, hayatının bir bölümünü de ABD’de geçirmiş. Bu kitaptaki yazıları sanıyorum o dönemden. “New Orleans Batıl İnançları” adlı yazısında, yine bölgedeki Voodoo sisteminden ve etkinliğinden bahsediyor. Bunun yanında yaygın batıl inançlardan örnekler veriyor: bir daha görülmek istenmeyen misafirlerin ardından yere tuz serpmek, baykuş ötmesinin kötü şans veya ölüm getireceği, beyaz bir kelebeğin görülmesinin iyi şans getireceği, cenaze alayındaki at arabalarını saymanın o sayı kadar hafta sonra ölüm getireceği ve birçok diğerleri… “Son Voodoo” ise, bölgede şöhret kazanmış en sıra dışı Afrikalı olan, neredeyse yüz yaşını devirmiş olarak hayatını kaybeden Jean Montanet hakkında. Montanet’in bir köle iken nasıl kitlelere hükmeden bir bilge, bir din üstadı ve zengin meşhur bir adam olduğunun hikâyesi anlatılıyor. “Modern popüler saflığın ama aynı zamanda Montanet’in zekâ bakımından sıradan bir insan olmadığının da kanıtı” niteliğinde bir hayat hikâyesi.  Sondaki 3 öykü ise diğer yazılardan bağımsız, ilgisiz. İkişer üçer sayfalık öykülerden “Siyah Aşk Tanrısı”, bir otelde geçici kalışında odanın duvarında ilginç bir tablo gören anlatıcının bunun hikâyesinin peşine düşerek ressamının deli olduğunu ve hikâyesini öğrenmesini konu alan gizem/gerilim anlatısı. “Beyazlar İçinde”, hayalet ölü kız görüngüsünü merkezine ve tüm çerçevesine alan, başı-sonu olmayan bir anekdot. Son olarak, “Şeytanın Yakutu” ise bir mücevherin laneti ile ilgili bir Güney Amerika anlatısı.

Çoğu, araştırma tarzında yazılar olduğu için fazla yorum alanım bulunmuyor. İki yazarı kıyaslarsam, Hearn’i üslup (dil ve anlatı) açısından daha keyifle okudum.  Bazı batıl inançları ve Voodoo inanışını merak edenler kitabı okuyabilir. Belki siz de birilerinin kilden ya da bezden bebeğini yapar, iğneler batırır, ateş etrafında karatavuk kurban eder ve büyülü sözler söyleyerek dans edersiniz. Ben ise rafımdan okumak için yeni bir kitap daha alayım.